Vencko: Energieprestatie en binnenklimaat en geeft het energiepeil van de woning weer (EPB)

Er wordt ook een energieprestatiecertificaat bouw afgeleverd. Dit geeft het theoretisch energieverbruik van de woningen weer. Het is tevens vereist bij de verkoop en verhuur van woningen.

Voor het opvolgen van de EPB-regelgeving moet de bouwheer een EPB-verslaggever aanstellen. Deze zal het E-peil berekenen, en opvolgen dat de voorziene maatregelen en materialen ook op de juiste manier worden aangewend tijdens de bouwfase.

De EPB-aangifte is een conformiteitdossier waarin de verslaggever alle maatregelen beschrijft die genomen zijn om de EPB-eisen na te leven, en waarin hij beschrijft of de resultaten al dan niet conform de eisen zijn.

EPB: voor wie?

Het EPB is verplicht voor alle nieuwbouwwoningen en verbouwingen waarvan de bouwaanvraag werd ingediend na 1 januari 2006.

Belangrijk hierin is dat voor de werken een bouwvergunning vereist is. Werkzaamheden waarvoor geen bouwvergunning vereist is, hebben ook geen EPB nodig.

De bouwaanvraag moet ook betrekking hebben op werkzaamheden aan gebouwen die verwarmd of gekoeldworden voor mensen die in het gebouw verblijven. Het geldt dus niet alleen voor woongebouwen, maar ook voor kantoren, sportruimtes, ...

De energieprestatieregelgeving is niet van toepassing op bestaande gebouwen. In geval van verbouwing is ze enkel van toepassing indien voor de verbouwing de tussenkomst van een architect en een stedenbouwkundige vergunning vereist zijn, of indien het te verbouwen volume groter is dan 3.000 m2. Bij verbouwing is de regelgeving enkel van toepassing op de nieuwe delen van het gebouw.

Voor volgende voorbeelden is de EPB-regelgeving dus niet van kracht :

• Bouwaanvragen ingediend voor 1 januari 2006: voor die dossiers gelden de procedures en de eisen van de vroegere isolatieregelgeving. 
• vervangen van ramen (zonder vergunning voor een ander werk aan het gebouw), plaatsen van een verwarmingsinstallatie,...
• aanvragen voor technische werken, werken voor terrein aanleg,...
• niet verwarmde vrijstaande garage, plantenserre, stalling voor dieren,...
• eenvoudige stedenbouwkundige aanvragen met een beschermd volume kleiner dan of gelijk aan 3000 m3.

Voordelen?

Een woning die voldoet aan de EPB-regelgeving heeft een aantal voordelen :

• Jaarlijkse besparing door een lagere energiefactuur: De EPB-regelgeving veroorzaakt een grotere investering bij het bouwen of verbouwen. Deze investering is echter zeer snel terug verdiend door de energiebesparing.
  
• Een gezonde woning met meer comfort: De EPB-regelgeving voorziet ook in een minimum debiet aan toevoer van verse lucht en afvoer van vervuilde lucht, waardoor een gezonde binnenomgeving wordt gecreëerd voor alle bewoners.
• De woning is meer waard op de verkoop- en verhuurmarkt: Vanaf 2006 moet er voor elke nieuwbouwwoning of nieuwbouwappartement een energieprestatiecertificaat bouw uitgereikt worden. Dit kan samen worden afgeleverd met het EPB-verslag. Dat certificaat laat toe om het energieverbruik (in standaardomstandigheden) te vergelijken met dat van andere woningen of appartementen. Vanaf 1 november 2008 bij verkoop en vanaf 1 januari 2009 bij verhuur van een bestaande woning of appartement moet er eveneens een energieprestatiecertificaat beschikbaar zijn.
• Recht op een vermindering van de onroerende voorheffing: Indien u na 1 januari 2008 een energiezuinige nieuwbouwwoning heeft geplaatst, waarvoor een energieprestatiecertificaat bouw werd afgeleverd, kan u vanaf aanslagjaar 2009 in aanmerking komen voor een vermindering van de onroerende voorheffing. De korting bedraagt 20% van de jaarlijkse onroerende voorheffing voor woongebouwen met een E-peil van E60 of lager en 40% voor woongebouwen met een E-peil van E40 of lager. De vermindering is geldig gedurende 10 jaar. Indien u reeds over een energieprestatiecertificaat bouw beschikte voor 1 januari 2008 (met een E-peil onder E40 of E60), vangt de termijn van 10 jaar eveneens pas aan vanaf aanslagjaar 2009. 
• Beter voor het milieu: Wie energiezuinig bouwt of verbouwt draagt bij tot een beter leefmilieu. Door minder energie te verbruiken om een woning te verwarmen en te voorzien van sanitair warm water, vermindert men de hoeveelheid rookgassen die in de lucht worden geblazen.
• Financiële tussenkomsten voor energiebesparende investeringen: Een aantal energiebesparende investeringen geeft ook recht op een premie.

De ontwerpfase

Energiezuinig bouwen en verbouwen start reeds bij het ontwerp, bij de architect dus. Het is belangrijk om tijdens deze fase al rekening te houden met de opgelegde eisen inzake isolatie, energieprestatie en ventilatie. De architect kan reeds (aan de hand van een software-pakket dat door de overheid ter beschikking wordt gesteld) berekenen of het ontwerp zal voldoen aan de energieprestatieregelgeving. Hij integreert ook de gekozen maatregelen en materialen in de plannen en lastenboeken voor de bouwaanvraag.

Op www.energiebewustarchitect.be kunt u als bouwheer op zoek gaan naar een 'energiebewuste architect' in uw gemeente. Deze architecten volgden een bijscholing om lage-energiewoningen te ontwerpen en ondertekenden een engagementsverklaring.

De startfase

Voor de start van de werkzaamheden moet u een verslaggever aanstellen. Door middel van een elektronische startverklaring, deelt de verslaggever de startdatum van de werkzaamheden, gegevens over het bouwproject, de aangifteplechtige, de architect en zichzelf, mee aan het Vlaams Energieagentschap (VEA). Deze startverklaring moet acht dagen voor de start van de werkzaamheden doorgestuurd zijn.

Vervolgens ontvangt de verslaggever een afdruk van de startverklaring. Dat document wordt ondertekend door de aangifteplechtige, de architect en de verslaggever. De verslaggever houdt het ondertekend document bij.

De uitvoeringsfase

Tijdens het uitvoeren van de werken houdt de verslaggever nauwkeurig alle zaken bij die de thermische isolatie, de energieprestatie en het binnenklimaat van de woning beïnvloeden. In deze fase behoudt u de vrijheid om bepaalde materiaal- of installatiekeuzes te veranderen.

Als de architect merkt dat er een risico ontstaat (door een slechte keuze van materiaal of installatie) voor het voldoen van de woning aan de EPB-eisen, moet hij dit melden aan u en de verslaggever. Tijdens de bouwfase zal er ook één of meerdere werfbezoeken worden afgelegd (afhankelijk van de grootte) door de verslaggever. De bedoeling hiervan is om te controleren of de voorgestelde materialen ook effectief in de werkelijkheid worden gebruikt, en of ze op de juiste manier worden geplaatst.

De ingebruikname van de woning

Na de uitvoering van de werken, en uiterlijk zes maanden na de ingebruikname van de woning, moet u als aangifteplechtige aantonen dat de woning voldoet aan de energieprestatieregelgeving. De verslaggever maakt hiervoor een berekening (de EPB-aangifte) op basis van de gedane vaststellingen, de lastenboeken, de facturen ... Voor deze berekening gebruikt hij het softwarepakket van de overheid.

Samen met de EPB-aangifte levert de verslaggever u ook het verplichte energieprestatiecertificaat af. In samenspraak met u dient de verslaggever de EPB-aangifte elektronisch in, bij het Vlaams Energieagentschap (VEA), als bewijs dat de woning voldoet aan de energieprestatieregelgeving. Het is de taak van de verslaggever om correct te rapporteren over de uitgevoerde maatregelen en materialen.

Startverklaring

De startverklaring is een schriftelijke verklaring van de aangifteplichtige (AGP), ingediend door de verslaggever. De aangifteplichtige verklaart dat de werken starten op de vermelde datum, dat er een verslaggever is aangesteld en dat hij kennis heeft genomen van de energieprestatiemaatregelen die de architect voorstelt. De architect verklaart dat het bouwproject volledig doorgerekend werd om de naleving van de EPB-eisen na te gaan en dat deze doorrekening beschikbaar is. De verslaggever verklaart aangesteld te zijn als verslaggever voor de genoemde werkzaamheden.

De startverklaring bevat volgende gegevens:

• administratieve gegevens van AGP, architect, verslaggever
• gegevens van het bouwproject : aard van het werk, bestemmingen, beschermd volume per bestemming,
• overzicht van de resultaten van de doorlichting : hoogst berekende E-peil per wooneenheid, K-peil per bestemming, U- of R-waarden, maatregelen tegen oververhitting, voldoen aan ventilatie-eisen?

EPB-aangifte

De EPB-aangifte is de omschrijving van de maatregelen die de energieprestatie en het binnenklimaat van het gebouw bepalen. Het bevat ook een berekening en een evaluatie van de EPB-eisen as-build. De aangifte bestaat uit het EPB-aangifteformulier (dat elektronisch wordt ingediend), de plannen en de bijkomende stavingsstukken. Deze twee laatste worden niet ingediend, maar kunnen wel worden opgevraagd en moeten dus worden bijgehouden.

De EPB-aangifte bevat volgende gegevens:

• administratieve gegevens
  
• overzicht van het totale bouwproject
  
• EPW-formulier voor residenti�le gebouwen
  
• EP-formulier voor aangrenzende onverwarmde ruimtes
  
• EPU-formulier voor kantoren en scholen
• ventilatieformulier
  
• transmissieformulier
  
• K-peilformulier
  
• Energieprestaticertificaat

Architect

Verantwoordelijkheden : 

• algemene verantwoordelijkheid 
• voorstellen van eisen zodat gebouw voldoet aan de EPB eisen 
• verantwoordelijk voor conceptuele fouten 

Taken tijdens ontwerpfase : 

• opmaken van de plannen 
• rekening houden met EPB-eisen en prestatieniveau 
• bespreken van maatregelen met bouwheer om te voldoen aan de regelgeving 
• doorrekening van ontwerpmaatregelen met EPB-software 
• AGP informeren over de EPB-eisen 

Taken tijdens aanbesteding :

• vastleggen bouwtechnische en installatietechnische maatregelen om te voldoen aan de EPB-eisen 

Taken tijdens uitvoering : 

• nagaan of het gebouw voldoet aan EPB-eisen door middel van doorrekening met EPB-software (bij start van de werkzaamheden) 
• ondertekenen van startverklaring 
• waken over halen van EPB-eisen + bijstand verlenen aan de bouwheer 
• afwijkingen ten opzichte van het decreet rapporteren aan de AGP en de verslaggever (indien risico bestaat dat EPB-eisen niet worden gehaald) 
• AGP waarschuwen voor gevolgen van bepaalde beslissingen + toetsen van de invloed van deze wijzigingen 
• controle op uitvoering van de werken (ook betreffende EPB-regelgeving)

Verslaggever 

Verantwoordelijkheden :

• niet verantwoordelijke voor niet halen van EPB-eisen 
  
• verantwoordelijk voor weergeven conform de uitvoering 

Taken : 

• opstellen en indienen (electronisch) van EPB-aangifte ten laatste zes maanden na ingebruikname (laten ondertekenen door AGP) + zelf ondertekenen 
  
• correct rapporteren van maatregelen om te voldoen aan de EPB-eisen 
  
• verzamelen van nodige gegevens van de as-built situatie (ev. via plaatsbezoek) 
  
• invoeren van nodige gegevens in de EPB-software 
  
• afleveren van energieprestatiecertificaat aan AGP 
  
• archiveren ondertekende EPB-aangifte en stavingsstukken gedurende 5 jaar

Aannemer 

Verantwoordelijkheden : 

• uitvoeren van de werkzaamheden conform plannen en bestekken 
• volgen van de minimum-prestaties van de bestekken 

Taken : 

• informeren, voorlichten en waarschuwen van de bouwheer 
• wijzigingen overleggen met architect en bouwheer 
• ter beschikking stellen van gegevens aan de verslaggever voor de EPB-aangifte

Aangifteplichtige (AGP) 

Verantwoordelijkheden : 

• eindverantwoordelijkheid voor het behalen van de EPB-eisen (bijgestaan door de architect) 
• aanstellen van de architect belast met ontwerp en controle van de werken 
• aanstellen van verslaggever voor start van de werken 
• indienen van startverklaring bij vergunningverlenende overheid (door verslaggever) 
• indienen van EPB-aangifte zes maanden na ingebruikname (door verslaggever) 
• melden van verandering van verslaggever aan energie-administratie

E-peil

Er geldt een maximaal E-peil. Het E-peil is een maat voor de energieprestatie van een woning en de vaste installaties ervan in standaardomstandigheden. Hoe lager het E-peil, hoe energiezuiniger de woning is.

• Het E-peil hangt af van:
• de compactheid
• de thermische isolatie
• de luchtdichtheid
• de ventilatie
• de verwarmingsinstallatie en het systeem voor warmwatervoorziening
• de oriëntatie en bezonning
• de koelinstallatie
• de verlichtingsinstallatie (enkel bij kantoren en scholen)

Het E-peil wordt berekend voor elk deel van een gebouw dat afzonderlijk gebruikt wordt en voor elk deel dat een verschillende bestemming heeft.

Hierbij een overzicht van de eisen betreffende het E-peil.

• aanvraag tot stedebouwkundige vergunnding ingediend tussen 1/01/2006 en 31/12/2006 : E < 100
• aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning ingediend na 01/01/2010 : E <80

K-peil

Er geldt een maximaal K-peil. (zie eisen bij het overzicht van de eisen)Het K-peil geeft het maximaal peil van de globale warmte-isolatie van het gebouw weer. Dit komt er op neer dat er een gemiddeld isolatieniveau berekend wordt voor het gehele gebouw.De K-peileis geldt, in tegenstelling tot de E-peilleis, voor het gebouw als geheel.Het K-peil houdt rekening met het warmteverlies door de buitenmuren, de daken, de vloeren, de vensters ... en met de compactheid van het gebouw.

U- en R-waarden

Er gelden maximale U- en minimale R-waarden. Dat zijn eisen op vlak van thermische isolatie.De U-waarden is de maximale warmtedoorgangscoöfficiënt van de scheidingsconstructies (muur, vloer, dak, raam, deur, ...). Een U-waarde wordt uitgedrukt in W/m2K. De U-waarde van een constructiedeel geeft aan hoeveel warmte er per seconde en per vierkante meter verloren gaat als het temperatuurverschil tussen binnen en buiten 1°C is. De U-waarde wordt bepaald door de verschillende materiaallagen waaruit het constructiedeel bestaat: dikte en lambda-waarde van elk materiaal. 

De lambda-waarde geeft de warmtegeleidbaarheid van een materiaal aan. Ze wordt uitgedrukt in W/mK. Hoe hoger de waarde is, hoe beter de warmte geleid wordt en dus hoe minder goed het materiaal isoleert.

Voor bepaalde scheidingsconstructies gelden minimale warmteweerstanden (R-waarden), in plaats van maximale U-waarden. De R-waarde geeft het warmte-isolerend vermogen van een materiaallaag aan, vaak gebruikt als isolerende waarde van dubbelglas, muren, vloeren, daken. De R-waarde is de warmteweerstand van een materiaallaag en wordt uitgedrukt in m2K/W. Hoe groter R, hoe groter de weerstand die de warmtedoorgang ondervindt en hoe beter het materiaal isoleert.

De berekening van de R-waarde is afhankelijk van de materialen waaruit de te onderzoeken constructie bestaat. De materiaaldikte, in meter, wordt gedeeld door de λ-waarde (de warmtegeleidingscoöfficiënt).

Hierbij een overzicht van de eisen betreffende U- en R-waarden.aanvraag tot stedebouwkundige vergunning ingediend tussen 1/01/2006 en 31/12/2006aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning ingediend na 01/01/2010 

Ventilatie

• Bij een verbouwing moet men enkel voor de droge ruimten waar ramen vervangen worden, minimale toevoeropeningen voorzien; 
• Bij andere werkzaamheden moet een volledig ventilatiesysteem geïnstalleerd worden.

Oververhitting

Het beperken van het risico op oververhitting is samen met de eis voor minimale ventilatievoorzieningen een eis op het vlak van binnenklimaat. Enkel bij woongebouwen wordt deze beperking specifiek geëist (dus niet voor bv. kantoren). In gebouwen waar relatief veel beglazing is toegepast in verhouding tot het beschermde volume kan het moeilijk zijn om het oververhittingrisico te beperken als er weinig of geen aandacht besteed wordt aan oriëntatie van de vensters, zonwering, beschaduwing van de vensters,...

Bouwknopen (koudebruggen) 

Op plaatsen waar de thermische isolatie niet doorloopt of niet aansluit, gaat veel warmte verloren en dringt koude naar binnen. Dat noemt men een bouwknoop (nieuwe benaming voor een koudebrug). Als warme lucht afkoelt, bijvoorbeeld in contact met een koud oppervlak waar isolatie ontbreekt, kan condensatie ontstaan. Condensatie betekent vocht op het oppervlak en kan aanleiding geven tot geurhinder, schimmelvorming... Ook met koudebruggen zal men in de toekomst moeten rekening houden bij de EPB-berekening. Vanaf wanneer dit wordt ingerekend is echter nog niet bekend. 

Er zijn drie manieren om dit in te rekenen : 

1. De bouwknopen worden stuk per stuk berekend met een computermodel en de waarde wordt dan opgenomen in de software door extra k-punten toe te kennen. Dit is echter zeer tijdrovend en duur. 

2. Er wordt gekeken voor elke bouwknoop of hij EPB-aanvaard is of niet aanvaard. Voor elke bouwknoop die niet EPB-aanvaard is worden dan extra k-punten toegekend. Omdat deze methode minder nauwkeurig is worden er forfaitair 3 k-punten bij geteld. Voor deze methode is het zeer belangrijk dat alle details van de bouwknopen door de architect worden uitgetekend. Anders kunnen ze niet worden beoordeeld. 

3. De bouwknopen worden niet in detail uitgerekend, maar er worden forfaitair 10 k-punten toegekend. 

Omdat methode 1 en 2 zeer tijdrovend en kostelijk zijn, en omdat zelden alle bouwdetails voorhanden zijn, wordt er standaard met de derde methode gerekend. Indien expliciet gevraagd door de bouwheer, kan ook methode 2 worden gevolgd (indien alle bouwdetails aanwezig zijn), maar dit heeft ook zijn gevolgen voor de prijs van de EPB-verslaggeving. Dit omdat het meer tijd vraagt.

Prijs epB?

Hieronder vindt u alvast mijn richtprijzen voor de EPB-aangifte. Voor een juiste offerte gelieve ons een prijsaanvraag te sturen met de nodige documenten (plannen, lastenboek, ... (excl. btw):

• kostprijs < 100.000 € (inclusief 1 werfbezoek) 550,00,-
• kostprijs < 200.000 € (inclusief 1 werfbezoeken) 700,00,-
• kostprijs > 250.000 € : op aanvraag
• combinatie veiligheidscoördinatie + EPB-verslaggeving: -10 %
• berekening bouwknopen volgens methode 2: 200,00 € + 50,00 € per EPB niet aanvaarde bouwknoop

Sancties?

Door het VEA worden controles uitgevoerd op de ingediende EPB-aangiftes. Hiervoor kunnen ook controles op de bouwplaats worden uitgevoerd om te controleren of de gebruikte materialen effectief overeenkomen met de opgegeven materialen en technische installaties in de aangifte.

Wordt er vastgesteld dat de juiste procedure niet is opgevolgd of dat het gebouw niet voldoet aan de EPB-eisen kunnen er boetes worden opgelegd.

De boete is afhankelijk van de overtreding: hoe groter de overtreding, hoe groter de boete:

• Bij het niet naleven an vormvereisten en termijnen voor indienen van de EPB-aangifte, bedraagt de boete (na een eerste aanmaning) 250 € + 1€ per m2 nieuw gecreëerd volume. Bij het niet naleven van de eisen inzake thermische isolatie en energieprestatie, bedraagt de boete ongeveer driemaal de 'uitgespaarde' investering;
• Bij het niet naleven van de eisen inzake de ventilatievoorzieningen, is de boete gelijk aan de 'uitgespaarde' investering.
• De boetes kunnen zowel aan de bouwheer, als aan de verslaggever worden opgelegd. Indien de gebruikte materialen en installaties niet overeen komen met de aangifte, kan er een boete worden opgelegd aan de verslaggever. In de andere gevallen is de boete voor de bouwheer.